Amedeo Carlo Leone Buffa i njohur me ermin skenik Amedeo Nazzari
(Cagliari, 10 dhjetor 1907 – Romë, 5 nëntor 1979), ishte aktor italian, njeri nga legjendat e aktrimit, pjese e rendesishme e kinematografise dhe teatrit italian.
Djali i Salvatore Buffa-s, pronar i një fabrike makaronash dhe Argenide-s nenes se tij. Nazzari, aktori i ardhshëm do të marrë emrin e tij skenik te gjyshit nga nëna, Amedeo Nazzari, ish-president i Gjykatës së Apelit të Vicenza-s, i cili më pas u transferua në Cagliari.
Amedeo Buffa ishte vetëm gjashtë vjeç kur i vdes babai dhe nëna e tij u transferua me ate dhe motrat e tij në Romë. Këtu ai përfundoi studimet në një kolegj salezianë ku maturoi vokacionin e tij artistik që në shfaqjet e para shkollore, më pas kaloi në skenat e dramatikës amatore dhe më në fund, me pas i braktisi studimet e inxhinierisë, per teatrin aktual.
Debutimi i tij profesional u zhvillua në vitin 1927 me shoqërinë e Dillo Lombardi, për të kaluar në vitet në vijim në kompani më të rëndësishme si ato të Annibale Ninchi, Memo Benassi dhe Marta Abba. Në vitin 1935 ra në sy nga Elsa Merlini e cila i ofroi një pjesë në filmin “Ginevra degli Almieri”.
Filmi nuk do të ketë sukses dhe Nazzari do të rikthehet në teatër. Edhe një herë ishte një aktore, Anna Magnani, ajo që ndjeu talentin e tij: një artiste e re e shfaqur në atë kohë dhe gruaja e regjisorit Goffredo Alessandrini, Magnani këmbënguli me bashkëshortin e saj që Nazzari të ishte pjesë e kastit të “Cavalleria”. Aftësia e tij fizike, e pasuruar nga sharmi i uniformës, u bë atraksioni kryesor i filmit, i cili, i prezantuar në Venecia në Festivalin e Filmit në Venecia dhe më pas i shfaqur në të gjitha kinematë italiane, ishte një nga fitimet më të mëdha në vitin 1936.
Në vitin 1938 mban uniformën për suksesin e tij të dytë publik, pilotin Luciano Serra, përsëri nën drejtimin e Alessandrinit. Tashmë Nazzari ishte një fytyrë e njohur dhe kishte shumë oferta pune, por diskutimet e tij të vazhdueshme me producentët për të ndërhyrë në dialogët e filmave që luante dhe për të sugjeruar ndryshime skenari që nuk parashikoheshin në skenarë, i krijuan atij një reputacion si një karakter i pakëndshëm dhe i padisiplinuar.
Në vitin 1941, në Festivalin e IX Ndërkombëtar të Filmit në Venecia, konti Giuseppe Volpi i akordoi Kupën e Ministrisë së Kulturës Popullore si aktori më i mirë për filmin “Caravaggio”, piktori “i mallkuar”, gjithashtu me regji të Alessandrinit, edhe vitin e ardhshëm, per filmin e famshëm “La cena delle beffe” e shenjtëroi përfundimisht si yll i kinemase se kohes. Filmi, me regji të Alessandro Blasetti, është një dramë kostumesh që zhvillohet në Firencen e Mediceve. Marrë nga poema me të njëjtin emër nga Sem Benelli, arriti një sukses të jashtëzakonshëm me publikun dhe mbetet në kujtesën historike të spektatorëve italianë për një sërë arsyesh: para së gjithash sepse përmban skenën e parë të një femre nudo (një shkrepje prej disa sekondash nga Clara Calamai në gjoksin nudo dhe se filmi do të ndalohet të shikohet nga të miturit nën 16 vjeç dhe do të dënohet nga autoritetet kishtare) , më pas sepse ai bashkon dy të dashuruar të rinj në kast, Osvaldo Valenti dhe Luisa Ferida , i cili pas pak vitesh do të gjejë një fat tragjik të akuzuar nga partizanët për kolaboracionizëm dhe të masakruar, më në fund për interpretimin intensiv dhe pak gjigionesk të Nazzari-t, i cili në këtë film shpreh fjalën e tij më të famshme: “… e chi non beve con me, péste lo cólga!! », e cila përsëritet nga të gjithë, duke me theksin sardinez të protagonistit, e me kalimin e kohës duke u perseritur do të bëhet fjalë për fjalë obsesive.
Pas një sërë filmash të vegjël të interpretuar gjatë periudhës së luftës me shumë vështirësi, pas vitit 1945 ai fitoi role të rëndësishme me filmin “Një ditë në jetë” të Blasettit (1946), në të cilin luajti një lider partizan, “Banditi” (1946), me regji të Alberto Lattuada me Anna Magnani si bashku, dhe “Vajza e kapitenit” (1947), bazuar në romanin e Pushkinit me të njëjtin emër dhe me regji të Mario Camerini, në të cilin ai iu bashkua Irasema Dilian. Me kërkesë të madhe edhe jashtë vendit, ai shkoi fillimisht në Spanjë për të interpretuar tre filma, më pas në Argjentinë, ku, megjithatë, iu ofrua të luante rolin e një italiani kriminel dhe të korruptuar. Me idenë se duhej të shpifte per vendin e tij, Nazzari refuzoi të përmbushte kontratën dhe lajmi arriti edhe tek Evita Perón, e cila, pasi kishte ilustruar skenarin, mori mbrojtjen e artistit dhe i ofroi atij të qëndronte gjithsesi në Argjentinë për të vizituar vendin, dhe për të takuar personalisht shumë familje emigrantësh italianë.
Në Itali në vitin 1949, ai luajti së bashku me Vittorio Gassman, Silvana Mangano dhe Jacques Sernas në “Il lupo della Sila”. Një vit më pas, përsëri me Silvana Mangano-n, Nazzari luajti në filmin “Il brigante Musolino”.
Në vitin 1949 luajti së bashku me aktoren me origjinë greke Yvonne Sanson në dramën popullore “Catene”, me regji te Raffaello Matarazzo-s, një film që u shpërblye në arkë me një sukses të madh te publikut (në fakt ishte fitimi më i madh i vitit 1949 – sezoni kinematografik 1950), dhe hapi për Nazzari një kapitull të dytë shumë të suksesshëm të karrierës së tij: “Catene” (Hallka te nje zingjiri) ishte në fakt i pari i një serie të gjatë filmash lotues që emocionuan publikun italian gjatë gjysmës së parë të viteve pesëdhjetë, duke rigjallëruar një zhanër popullor, melodramën, tashmë shumë e dashur në Itali në kohët e kinemasë pa zë, por që në atë kohë keqtrajtohej nga kritikët e filmit, të cilët i cilësonin këta filma si fotonovela kinematografike të parëndësishme; vetëm në vitet shtatëdhjetë këta filma do të rivlerësohen nga te njëjtet, qe me qëllim shpiken termin neorealizëm të apendiksit. Nga kjo seri filmash, të gjithë me Yvonne Sanson, me regji të Raffaello Matarazzo dhe me një sukses të madh në arkë, kujtojmë “Tormento” (1950), “Fëmijët e askujt” (1951), “Kush është pa mëkat …” (1952) , “Kthehu”! (1953), “Engjëlli i Bardhë” (1955) dhe “Vjeshta melankolike” (1958), filmi i fundit ku Matarazzo drejtoi çiftin aktrues Sanson-Nazzari.
Megjithatë, nuk munguan as rolet e “përkushtuara”: në filmin “Processo alla città” (1952) të Luigi Zampa-s, ne te cilin Nazzari skicoi figurën e një magjistrati të guximshëm napolitan që kundërshtoi Kamorrën e fillimit të shekullit të njëzetë, ndërsa në “Il brigante di Tacca del Lupo” ( 1952) te regjisorit e aktorit te shquar Pietro Germi, i prezantuar në Festivalin Ndërkombëtar të Filmit në Venecia, luajti rolin e një ushtari në Italinë e pas-bashkimit, i përkushtuar për të luftuar kundër brigandazhit Lucanian.
Në filmin “Proibito” (1954) të Mario Monicelli-t ai pati mundësinë për herë të parë të luante një personazh sardinez në një histori grindjesh familjare.
Në vitin 1957 ai u zgjodh nga Federico Fellini për të luajtur në “Netët e Kabirjes”, në rolin e një ylli dekadent me të cilin ironizonte veteveten.
Gjithashtu në vitin 1957 Nazzari u martua me Irene Genna, një aktore italo-greke, me të cilën një vit më vonë pati vajzën e tij Maria Evelina, tashmë gjithashtu aktore teatri.
Në vitet gjashtëdhjetë erdhën disa zhgënjime: roli i Princit Salina në “Leopardi” te regjisorit Lukino Visconti, i propozuar atij, i shkoi me vone aktorit amerikan Burt Lancaster për të marrë fonde nga një kompani produksioni amerikane; në xhirimin e “Vajzës së kapitenit”, nga Lattuada nën titullin “Stuhia” (1958), personazhi i Pugachev, i cili kishte qenë i tij, iu caktua Van Heflin.
Nga Hollivudi erdhi propozimi për të xhiruar një film me Marilyn Monroe, por këtë herë ishte Nazzari ai që refuzoi, për shkak të vështirësisë së aktrimit në anglisht dhe frikës se mos binte në tallje në skenat e te kënduarit dhe kërcimit (filmi Let’s make love , më pas do të bëhej me Yves Montand).
Në vitin 1968 ai mori pjesë në filmin “Kolona e Trajanit”, një bashkëprodhim italo-rumun, me Antonella Lualdi dhe Franco Interlenghi. Në Itali filloi epoka e artë e komedisë italiane, por, me disa përjashtime sporadike, si “Frenesia dell’estate” te Luigi Zampes dhe “Il gaucho” te Dino Risit, të dy keto filma aty nga viti 1964, Nazzari refuzoi të interpretonte këtë lloj skenari, (do të thotë më pas. , për çështje shije dhe respekti për veten dhe publikun).
Kështu, ndërkohë që aktorët e rinj do të përmbyten me oferta pune, Nazzari do të shfaqet gjithnjë e më rrallë në ekranin e madh, duke u kufizuar në rolet e filmit në produksione ndërkombëtare, si “Il papavero è anche un fiore” (1966), “Il clan dei siciliani” ( 1969) te Joe Valachi, “Sekretet e Cosa Nostra” (1972).
Njëfarë kënaqësie erdhi nga televizioni, ku ai ishte protagonist i ribërjeve televizive të dy prej filmave të tij më të famshëm, “La cena delle beffe” dhe “Vajza e kapitenit”, dhe u shfaq si i ftuar nderi në programe të njohura si “Il Musichiere”, “Studio Uno” e “Settevoci”.
Në vitin 1963 provoi dorën e tij edhe në televizion, duke marrë pjesë në estradën “Grand Prix” të së shtunës në mbrëmje, së bashku me “Lotarinë e Vitit të Ri”, dhe ktheu disa karusele të famshme për një aperitiv të njohur, duke përsëritur shakanë e tij më të famshme si slogan: “… e chi non beve con me, péste lo cólga!!
Në vitin 1969 Rai i kushtoi atij tetë mbrëmjet e para për të transmetuar një retrospektivë të filmave të tij më të famshëm. Cikli i cili arriti vlerësime dhe vlerësime shumë të larta, është redaktuar nga Gian Luigi Rondi. Në të njëjtin vit aktori u përfshi në mini-serialin televiziv “La donna di cuori”, me regji të Leonardo Cortese për Rai 1 (atëherë i quajtur Programi Kombëtar), i rrethuar nga Ubaldo Lay dhe Sandra Mondaini. Falë një toni të thellë dhe të guximshëm zëri, në përputhje me karakterin e tij, Amedeo Nazzari është një nga aktorët e paktë italianë të kohës së tij që nuk është dubluar kurrë . Nazzarri ishte anëtar i Masonerisë .
Duke filluar nga vitet shtatëdhjetë, angazhimet e tij në televizion dhe kinema u bënë gjithnjë e më pak për shkak të një forme të rëndë të dështimit të veshkave që e detyroi t’i nënshtrohej një sërë dializash javore. Në vitin 1975 merr pjesë në një episod të serialit televiziv “Inspector Derrick”, të titulluar “Njeriu nga Portofino” dhe transmetuar nga Rete 2 (tani Rai 2) në 1979; skena kryesore subjektive është xhiruar, në italisht, në Portofino. Në dy filmat e fundit, “Nina” (1976) te Vincente Minnelli dhe “Melodrammore” (1978) nga Maurizio Costanzo, ai shfaqet me role të vogla.
Nderroi jete në klinikën Villa Claudia në Romë në mbrëmjen e 5 nëntorit 1979, nga kolapsi kardio-respirator , disa muaj para se vajza e tij Maria Evelina t’i jepte nipin e tij të parë, Leonardo. Me emrin e lindjes Amedeo Nazzari Buffa, dergohet ne banesen e fundit në varrezat monumentale të Verano në Romë.
© Material i rezervuar | Ekskluziviteti ne kete faqe mban daten 28 prill 2022
___________________
Kinematografia Shqiptare ne aktivitet qe ne vitin 2013
